Voorbeeld Programma
Eerste dag/avond
18.00 uur Aankomst/ Transfer naar het hotel
20.00 uur Kennismaking
Tweede dag
8.30 uur Ontbijt
9.30 uur Presentatie: (Voorbeelden)
Wat is het succes van het Duitse arbeidsmarktbeleid? … en wat zijn de schaduwkanten (of)
Werkt het quotum voor mensen met een beperking? … en zo ja, ook in Nederland? (of)
Kunnen we leren van de ervaringen in Duitsland over jeugdhulp uitgevoerd door de gemeente? (of)
Arm en schulden: Welke aanpak kiest Berlijn?
11.00 uur Bezoek Jobcenter
We maken kennis met Jobcenter Marzahn-Hellersdorf; gelegen in het gelijknamige stadsdeel en gesitueerd tussen grote wooncomplexen uit de jaren ‘70 en ‘80. Van de 250.000 inwoners zijn 60.000 (!!!) afhankelijk van een bijstandsuitkering. Dat klinkt veel … is het ook, maar gedurende de afgelopen jaren is de werkloosheid in Marzahn-Hellersdorf van 16% in 2007 gedaald naar onder de 10%. Vooral jongeren profiteren van de nieuwe aanpak. Sinds de invoering van een aantal nieuwe maatregelen is de jeugdwerkloosheid bijna gehalveerd. Doem is het dat vanaf 2016 alle jongeren aan werk zijn of een opleiding volgen. De heer Steinherr legt uit hoe realistisch dit doel is.
12.30 uur Lunch
We lunchen in de Lavanderia Vecchia, wat in het italiaans betekent: 'oude wasserette'. En dat is ook precies wat je hier treft: een groot industrieel pand waar de schone was binnen hangt en waar strijkbouten en wasmachines in de hoeken staan. Het eten is voortreffelijk en het concept sociaal: mensen met een bijstandsuitkering mogen hier een keer per maand gratis eten.
14.15 uur Bezoek SW Bedrijf
In Duitsland werken 300.000 mensen met een beperking in 700 sw-bedrijven. Berlijn kent meer dan 17 sw-bedrijven waarvan Mosaik met 1.500 werknemer een van de grotere bedrijven.
Sw-bedrijven in Duitsland lijken sterk op de Nederlandse afdelingen beschut werken. Uitstroom naar de reguliere arbeidsmarkt is zeer beperkt en verloopt in de regel via zogeheten “Integrationsunternehmen”. We maken kennis met kansen en bedreigingen waarmee het bedrijf op korte en lange termijn wordt geconfronteerd, het financieringsmodel en natuurlijk met de medewerkers op de werkvloer.
16.00 uur Bezoek Schuldnerberatung Berlin Neukölln
Bijna 13% van alle volwassen inwoners in de stad Berlijn hebben te maken met schulden. Het betreft meer dan 200.000 huishoudens en bijna een half miljoen mensen. De druk op de hulpverlenende instellingen (Schuldnerberatung) groeit dan ook. Afgelopen jaar werden meer dan 60.000 adviesmomenten geregistreerd en 13.000 schuldhulpverleningstraject opgestart. 6.000 trajecten werden succesvol afgesloten. Bijna de helft van degene die hulp opzoekt is werkloos.
De oorzaken van de geconstateerde schuldenproblematiek zijn hardnekkig en complex. Het dienstenpakket is in de laatste jaren verder uitgebreid en er wordt steeds meer maatwerk geleverd. Onze gastheer geeft ons een impressie over het verrichten van schuldhulpverlening in Berlijn, actuele trends en innovatieve oplossingen.
17.30 uur Keuzeprogramma A: Alternatieve rondleiding Bernauer Strasse
De Muur liep 29 jaar langs de Bernauer Strasse, een straat in de wijk Mitte. Na de val van de Muur, was het deel in de Bernauer Strasse een van de langste stukken Muur dat bewaard bleef. Dat juist aan de Bernauer Strasse een groot stuk originele Muur is behouden, berust niet op toeval. Hier liep de ‘antifascistische verdedigingswal’ vlak langs de huizen, waardoor de opgesloten bewoners van OostBerlijn uitzicht hadden op het vrije Westen. Verder is de Bernauer Strasse bekend vanwege de vele tunnels die hier zijn gegraven van West naar Oost waardoor tientallen mensen uit Oost-Berlijn konden vluchten. In totaal zijn er ca. 5.000 inwoners van Oost-Berlijn naar het Westen gevlucht.
17.30 uur Keuzeprogramma B: Bezoek “Deutscher Bundestag”
We bezoeken het parlementsgebouw van Duitsland; gelegen aan het Platz der Republik. Na de hereniging van West- en Oost-Duitsland werd de Rijksdag gerestaureerd. Later, in 1999, werd de Rijksdag officieel heropend. De huidige Rijksdag is een combinatie van oude en moderne architectuur. Kenmerkend is de moderne, glazen koepel die op het pand staat. We luisteren in de plenaire zaal naar de geschiedenis van de Duitse politiek en dit gebouw, waarna tijd over is voor het beklimmen van de koepel.
18.30 uur Hotel (vrije tijd)
20.30 uur Gezamenlijk avondeten
Derde dag
8.30 uur Ontbijt
9.30 uur Bezoek Werkstatt der Kulturen/ Thema: Inclusief Onderwijs
“Als je een inclusieve arbeidsmarkt wilt, dan helpt het niet als je kinderen gescheiden onderwijs geeft. Het is van groot maatschappelijk belang dat kinderen al jong leren dat diversiteit en inclusie vanzelfsprekendheden zijn.”
Hoe kan het onderwijs alle kinderen, ongeacht beperking, klaarstomen voor een zinvolle (arbeids)plek in de maatschappij? Theoretisch biedt inclusief onderwijs de oplossing, maar in de praktijk blijkt dat niet zo makkelijk. Dat wordt pijnlijk en schitterend zichtbaar in de spraakmakende Duitse documentaire ‘Ich, Du, Inklusion’, die de perikelen van een inclusieve school in de Duitse plattelandsgemeente Uedem indringend in beeld brengt.
11.00 In discussie… met de directeur van de Charlotte-Salomon-Grundschule
Na afloop van de film gaan we in discussie met de directeur van de Charlotte-Salomon-Grundschule en de Nederlandse voorzitter Passend Onderwijs.
Vagen die tijdens de discussie centraal staan: Hoe voorkomen we dat er kinderen op speciaal onderwijs terecht komen terwijl ze juist baat hebben bij ondersteuning in het regulier onderwijs? Onder welke voorwaarden functioneert inclusief onderwijs? En hoe kunnen gemeenten en scholen in gezamenlijkheid daaraan bijdragen?
12.30 uur Lunch “MauerCafe”
Het MauerCafe is een Integrationsunternehmen. Integrationsunternehmen zijn kleine en middelgrote private bedrijven of afdelingen/bedrijfjes binnen bedrijven zonder winstoogmerk, die gehandicapte mensen proberen te re-integreren door werkverschaffing. De bedrijven zijn vooral werkzaam in branches die niet snel kunnen uitwijken naar lagelonenlanden en waarbinnen het arbeidsintensieve werk domineert. Het betreft veelal dienstverlening, zoals hotels en horeca, ambachtelijk werk, groenvoorziening, handel, facilitaire dienstverlening, administratieve en persoonlijke dienstverlening.
14.00 uur Safari door Berlin Neu-Kölln vanuit het perspectief van nieuwkomers
Firas komt uit Aleppo. Hij vertrok omdat er veel druk op hem werd uitgeoefend. Hij zou zich moeten aansluiten bij het leger van Assad, maar dat ging hij niet doen. Hij vertrok naar Turkije en probeerde daar werk te vinden, maar dat was lastig. Syriërs worden zwaar uitgebuit in Turkije.
Hij had geen geld om met een boot naar Griekenland te gaan, maar als je het niet kunt betalen, bieden ze je soms aan om de kapitein van de boot te zijn in ruil voor een gratis overtocht. Ze gaven hem drugs zodat hij niet bang was. Ze vertrokken om middernacht en na ruim vier uur konden ze twee eilanden zien. De overtocht was gelukt. Daarna nam hij de trein via Oostenrijk en München naar Berlijn. Het duurde anderhalve maand voor hij asiel kreeg in Berlijn. Firas is op zoek naar werk, maar voorlopig terecht gekomen bij het project QuerStadtEin.
QuerStadtEin is in 2012 door Katharina Kühn und Sally Ollech bedacht met als doel de kloof tussen vluchtelingen en de inheemse bevolking te verkleinen door in gesprek te komen en vanuit een ander perspectief naar elkaar te kijken. Deze ochtend gaan we met Firas door de straten van Berlijn; hij combineert zijn persoonlijk levensverhaal met de actuele uitdagingen van de achterstandswijk Berlijn Neu-Kölln.
Leven met de dagelijkse uitdagingen van een achterstandswijk in transitie
Berlijn Neu-kölln is samen met Wedding het meest problematische stadsdeel van Berlijn. Het wordt geconfronteerd met hoge werkloosheid, veel schuldproblematiek, harde drugscultuur en een weinig geïntegreerde immigrantenbevolking. Door zijn lage huren en vele goedkope winkeltjes is de wijk een goedkope plek om te wonen. Maar de laatste jaren zie je ook een kentering: Neu-kölln trekt steeds meer studenten, kunstenaars en bohemiens. Meer en meer wordt de wijk een plek waar de creatieve klasse en het nachtleven zich thuis voelen. En dat levert weer nieuwe problemen op.
Firas geeft ook antwoord op de volgende vragen: Hoe voelt het om (eindelijk) in Berlijn aan te komen? Waar loopt hij tegenaan en hoe ziet zijn toekomst eruit? Waarom is de Sonnenalle in Berlijn Neu-kölln voor veel vluchtelingen „the place to be“?
16.00 uur Afsluitende evaluatie
We beëindigen de eerste dag met het bespreken van de verworven impressies en inzichten. Wat hebben we gezien? En wat kunnen we hiermee? Welke onderdelen laten zich projecteren op (het versterken van) onze eigen situatie? Hoe gaat het eigenlijk in onze eigen gemeente eraan toe? Liggen we op koers of staan we aan het begin?
17.00 uur Terugreis